تاریخ
ساخت و بنیان‌گذار اولیه باغ ارم شیراز، به‌درستی مشخص نیست؛ ولی
توصیف‌هایی از آن در سفرنامه‌های متعلق به قرن دهم و یازدهم هجری آمده‌است.
این باغ در روزگار سلجوقیان و آل اینجو پابرجا بوده است. در زمان زندیه هم
کریم‌خان زند در سازندگی و بهسازی این باغ کوشید. در زمان قاجاریه این باغ
به مدت ۷۵ سال مقر سران ایل قشقایی بود.
در شمال غربی شیراز و در انتهای خیابان ارم و در تقاطع بلوار شرقی - غربی
باغ ارم و بلوار شمالی - جنوبی جام جم و آسیاب سه تایی، باغ ارم قرار گرفته
است. این باغ به مناسبت عمارت و باغ بزرگی که در گذشته توسط شدادبن عاد
پادشاه عربستان به رقابت با بهشت ساخته شده و ارم نامیده شده بود، به باغ
ارم مشهور گردیده است.
تاریخ ساخت این باغ را به دروه سلجوقیان نسبت داده اند چرا که در آن زمان،
باغ تخت و چند باغ دیگر توسط اتابک قراجه حکمران فارس - که از سوی سنجر شاه
سلجوقی به حکومت فارس منصوب شده بود، احداث شد و احتمال ایجاد این باغ به
درخواست وی و در آن زمان، زیاد است. همچنین احتمال می رود که این باغ در
زمان کریم خان زند مرمت شده باشد.
در اواخر سلسله زندیه، بیش ا ز75 سال این باغ در تصاحب سران ایل قشقایی
بود، بنای اولیه عمارت باغ ارم توسط جانی خان قشقایی اولین ایلخان قشقایی و
پسرش محمدقلی خان و در زمان فتحعلیشاه قاجار احداث شده است. معماری بنا
نیز توسط شخصی به نام حاج محمد حسن که از معماران معروف بود، صورت گرفته
است.
عمارت اصلی باغ ارم طبق معماری دوره صفویه تا قاجاریه بنا شده است. این
ساختمان دارای سه طبقه است که طبقه زیرین دارای حوض خانه ای برای استراحت
در روزهای گرم تابستان است که در آن آب نمای زیبایی است و طاق آن با کاشی
های هفت رنگ مزین شده است. جوی آبی نیز از وسط آن می گذرد و سپس به آب نمای
بزرگ جلوی عمارت می ریزد.
در زمان ناصرالدین شاه قاجار، میرزا حسن علی خان نصیرالملک، آن باغ را از
خاندان قشقایی خرید و ساختمان کنونی را به جای عمارت قبلی ساخت، اما
تزئینات ناتمام باغ پس از فوت حسنعلی خان در سال 1311 توسط ابوالقاسم خان
نصیرالملک پایان یافت.
طبقه دوم دارای ایوانی دوستونی با سقف مسطح است که در پشت آن تالاری قرار
دارد و دو طرف آن دو راهرو، 4 اتاق در دو طرف راهرو و دو ایوان کوچک و دو
طبقه ساخته شده است و بر فراز این دو راهرو، دو گوشواره به عنوان طبقه سوم
وجود دارد.
طبقه سوم، دارای یک تالار بزرگ مانند تالار طبقه دوم است که پنجره های آن
به ایوان اصلی باز می شود. در دو طرف آن نیز دو راهرو وجود دارد. دو ایوان
کوچک نیز در هر طرف ایوان بزرگ همانند طبقه سوم قرار دارد.
