ورزش
و انجام حرکات پهلوانی جزو فعالیت‌های اصلی روزمره ایرانیان در دوران
باستان بوده‌است. جامعهٔ آن زمان ارزش خاصی برای ورزشکارانی قایل می‌شد که
برای قدرت بدنی و شجاعت روحی که در اختیار داشتند، شکرگزار بوده‌اند.
بر پایهٔ تاریخ، زورخانه در حدود هفتصد سال پیش (قرن ۷ خورشیدی) به وسیلهٔ
محمود معروف به پوریای ولی[نیازمند منبع] که ظاهراً از مردم آذربایجان بوده
و گویا در سال ۷۷۲ ه.ق امروزی بازسازمان دهی شده‌است. با این حال بر
پایهٔ رفتار و منش تاریخی و اسطوره‌های ایران زورخانه می‌تواند دست کم در
ایران تاریخی بسیار کهن‌تری داشته باشد.
جایگاه زورخانه پس از اسلام در زنده‌کردن فرهنگ و آیین افتادگی و برادری که از عهد باستان در ایران رواج داشته‌است، اهمیت ویژه دارد
تاریخ ورزش باستانی و زورخانه در ایران
به نوشته هرودت ، مورخ یونانی , ایرانیان فرزندان خود را از پنج سالگی تا
بیست سالگی به سه امر عادت می‌دهند : اسب سواری ، تیر اندازی و راستگویی
,ورزش و اخلاق از دیر باز در فرهنگ ایرانی در پیوند با هم بوده‌اند و ورزش
زورخانه‌ای برجسته‌ترین نمود این خصیصه نیکو در نزد ایرانیان است . به
دلایل زیاد مسلم است که ایرانیان از دوران باستان تا بعد از اسلام ، همیشه
جاها و محلهایی برای انجام عملیات ورزشهای سبک و پهلوانی خود داشته‌اند.
تاریخ معلوم زورخانه با شکل و وضع کنونی آن از قرن هفتم است. همچنین اطلاق
ورزش باستانی به عملیات زورخانه‌ای احتمالاً از نما و شمای عمومی آن برداشت
شده . مثل شلوار چرمیها و آیینهای کشتی پهلوانی و اسباب و آلاتی مثل میل
که به گرز ، و کباده که به کمان ، و سنگ که به سپر سربازان ایران در دوره
باستان می‌ماند و هم طبل که وسیله‌ای برای تهییج سربازان در هنگام جنگ بوده
است.
واژه زورخانه و بررسی ساختمان آن
در دوره های اسلامی بویژه بعد از حمله مغول که ورزش زورخانه برای بدنسازی
در راه پیشرفت کشتی پهلوانی بود در سردابه ها و حمام های متروک و انبارها
دایر بود .
تا زمان صفویه که تشییع رونق یافت ، کم کم زورخانه مورد توجه قرار گرفت و
زورخانه هایی تاسیس شد که تا عصر قاجار ادامه یافت . لیکن نقاشی هایی از
جهانگردان بیگانه در دست است که هنگام مسافرت به ایران آن را مشاهده و به
تصویر کشیده اند .
