تجریش نام شهری در کلانشهر تهران است که به عنوان یکی از محلّههای شهر
تهران هم به شمار میآید. تجریش مرکز شهرستان شمیرانات استان تهران است و
در منطقهٔ ۱ شهر تهران واقع شدهاست.[۵] میدان تجریش که نقطه پایانی خیابان
ولیعصر تهران است یکی از مکانهای تجاری و شلوغ تهران به شمار میرود.
بازار قدیمی، تکیه بزرگ تجریش و امامزاده صالح از نقاط دیدنی محله
تجریشاند.[۶]
طراحی فضاهای شهری مسالهای است که متخصصین امر در مورد چگونگی انجام آن
اتفاق نظر کامل ندارند و هر یک بر اساس تخصص خود به آن مینگرند. در این
کتاب فضاهای شهری در رابطه با رفتارهای استفاده کنندگان از آن فضاها بررسی
میگردد.
ماهیت و چگونگی فعالیتهایی که در فضاهای شهری صورت میگیرند بطور کلی به
دو عامل عمده و اساسی نسبت دارند: عامل فرهنگ و عامل محیط (یا خصوصیات
فضایی- کالبدی). لیکن نحوه و میزان تاثیر این دو بر نحوه وقوع فعالیتها که
همان رفتارها و یا به عبارت صحیحتر الگوهای رفتاری باید باشد یکسان نیست.
در حالیکه هر گونه امکان تغییر در فرهنگ یا در الگوهای رفتاری به صورت
مستقیم و در کوتاه مدت وجود ندارد، لیکن میتوان با استفاده از طراحی،
فعالیتهای مناسب را حمایت و فعالیتهای نامناسب را تحدید نمود. بر این
اساس میتوان در طراحی خیابانها با استفاده از عوامل و عناصر فضائی،
کالبدی و ادراکی مناسب فضاهائی به وجود آورد که انجام فعالیتهای مطلوب را
تسهیل و از انجام فعالیتهای نامطلوب ممانعت به عمل آورد.
تجریش از 950 سال پیش طجرشت خوانده می شد پیرمردان درباره محله قدیمی تجریش
می گفتند که از نزدیک پل رومی درجاده شمیران رو به شمال که می رویم سمت
راست روی تپه باغی بزرگ به نام گل باوکان بوده و دهکده تجریش در لین محدوده
قرار دشت .تجریش در قدیم مرکز بخش شمیران بوده که دارای سه محله بود : 1-
محله بالا 2- محله پائین 3- محله قلعه نو – زعفرانیه ، محمدیه ، ناودانک ،
جعفرآباد ، و در سفر نامه مارکوپولو از این محله و چنار معروف امامزاده
صالح یاد شده است .
مرکز شهری تجریش واقع در شمال تهران، به منظور طراحی منظر شهری انتخاب
گردید. بر اساس مطالعات انجام شده بر پیشینه منظر شهری و روش های رایج
امروز، این رساله از یک دیدگاه کلی هویتی-اجتماعی برخوردار گردید. با به
کارگیری روش تحقیق کیفی، ابتدا به شناسایی مکانها و فعالیت های تاثیر گذار
منطقه، که در حوزه نام تجریش قرار می گیرند، پرداخته شد. ویژگی های
کالبدی-اجتماعی منطقه شامل ویژگی های طبیعی، معماری و شهرسازی و نیز فعالیت
ها و رخدادها بررسی گردیدند. بازار تجریش، میدان تجریش، باغ فردوس و
امامزاده صالح به عنوان نقاط عطف کالبدی-فعالیتی شناسایی شدند که در آن ها
فعالیت های تجاری، اجتماعی، ترافیکی، فرهنگی و مذهبی صورت می گیرند. ضمن
توجه به چشم انداز های طبیعی و تاریخی، یافتن اولویت طراحی از میان این
نقاط عطف، بر اساس نیازهای عاجل فعالیتی-اجتماعی با در نظر گرفتن ملاحظات
اقتصادی مهمترین وظیفه طراح منظر در این مرکز شهری تشخیص داده شد.