مقدمه:
جابجایی و انتقال دادن انسانها و یا اموال و کالا ها از جایی به جای دیگر
در قلمرو حمل و نقل قرار می گیرند. این مسئله در واقع یکی از مشغله های مهم
انسانی از ابتدایی ترین تا پیشرفته ترین مراحل توسعه بوده است.راهها و
وسایل نقلیه دو رکن اساسی حمل و نقل می باشند .در گذشته که انسان مسافات
زیادی پیموده و از پا ا بعنوان وسیله حمل و نقل استفاده می کرد نیازش به
راه محدود بود اما از زمانی که به تولیدات زیاد پرداخت نیاز به ایجاد
راههای بهتر و جاده هایی با مشخصات فنی و مناسب احساس کرد .تا اینکه امروزه
استفاده از وسایل نقلیه غول پیکر و سریع السیر و راههایی در زمین و هوا و
دریا با کیفیتهای بسیار بالا امری غیر قابل اجتناب گردیده است.
سیر تحول شهر سازی و شبکه حمل و نقل در ایران را می توان به سه دوره عمده تقسیم نمود:
١ ـ دوران باستان ٢ ـ بعد از ظهور اسلام ۳ ـ عصر جدید
شهر سازی معاصر
آنچه که تحت عنوان شهر سازی دوره جدید هجوم موجی فراگیر به شهرهای بزرگ و
سپس به سراسر کشور رسید ، چیزی جز انعکاس تحولات غرب نبود.سالها پس از
انقلاب صنعتی در غرب که دگرگونی هایی از شیوه های غربی شهر نشینی و برنامه
ریزی شهر ی به عمل آمد. .این مسئله ابتدا در شکل ساختمانهای شهری و معماری
تک بنا ها و سپس بصورت تأثیر بر روی اقدامات شهر سازی اولیه حکومت پهلوی ـ
که عبارت بود از تحمیل الگوی مشبک خیابان کشی در بافت قدیمی شهر ها ـ
بتدریج به شکل قوانین نوسازی و بهسازی در آمد.به دنبال رشد شدید جمعیت
شهرها و نیاز به فضاهایی تازه و وسیع برای شهروندان تازه وارد ،تصمیم احداث
شهرها و شهرک های جدید گرفته شد.
نقش شبکه ارتباطی در شهر سازی معاصر
آنچه که موجب از هم پاشیدگی بافت قدیمی شهرها شد ،ورود اتومبیل و به ناچار
خیابان کشی هایی برای ایجاد شبکه های ارتباطی به منظور تسهیل در رفت و آمد
آن بود. اگر چه ورود اتومبیل به بافت های قدیمی امری الزامی می نمود، اما
فرصتی برای انطباق با شرایط جدید ، به بافتهای قدمی داده نشد.خیابان کشی
های سریع، نا هماهنگ و بدون مطالعه و همچنین ورود غافلگیر کننده اتومبیل
،ارتباط فضایی و پیوسته این بافت ها را که طی سالها ی متمادی و بر اساس
ارتباطات اجتماعی و اقتصادی شهروندان شکل گرفته بود،از هم پاشیده و باعث شد
تا بافتهای قدیمی خصوصیات و کارکردهای قدیمی خود را از دست بدهد.
توسعه حمل و نقل ([Only Registered Users Can See Links])
با ساخت اولین اتومبیل در سال ۱۸۸۶ (توسط دایملر و بنز)، تلاشهای بشر جهت
افزایش تحرک و همچنین دسترسی آسانتر به موقعیتها توسط سیستم حمل و نقل،
وارد مرحله جدیدی شد. توسعه سیستم حمل و نقل در قرن بیستم میلادی موجب
گسترش شهرها و در نتیجه رشد قابل توجه جمعیت آنها گردید، بطوریکه تعداد
شهرهای با جمعیت بالای یک میلیون نفر از حدود ۱۰۰ شهر در سال ۱۹۵۰ میلادی
به حدود ۱۰۰۰ شهر در سال ۲۰۰۰ میلادی رسیده است. افزایش جمعیت به همراه رشد
فعالیتهای روزمره، ضمن افزایش تعداد سفرهای روزانه، با توجه به محدودیت
زیرساختهای حمل و نقل، موجب بروز مشکلات فراوانی برای گردانندگان و
استفاده‌کنندگان از سیستم گردیده است.
جنبه های حمل و نقل
رشته حمل و نقل دارای جنبه های گوناگونی است : در یک طبقه بندی کلی می توان
آن را به سه بخش زیر ساخت ، وسایل نقلیه و بهره برداری تقسیم نمود. زیر
ساخت شامل شبکه های حمل و نقل ) جاده ها ، خطوط راه آهن ، راه های هوایی ،
راه های آبی ، خطوط لوله حمل مواد ، غیره ) مورد استفاده و همچنین گره ها
یا پایانه ها ( مانند فرودگاه ها ، ایستگاه های راه آهن ، ایستگاه اتوبوس ،
بنادر . وسایل نقلیه عموماً در شبکه ها حرکت می کنند، مانند
اتومبیلها،قطارهاو هواپیماها .
طبقه بندی های حمل و نقل
غیر انسانی : حمل و نقل با استفاده از نیروی حیوانات
هوانوردی ([Only Registered Users Can See Links])
حمل و نقل کابلی
حمل و نقل با نیروی انسانی
حمل و نقل پیوندی
حمل و نقل جاده ای موتوری
حمل و نقل غیر جاده ای موتوری
ترانزیت سریع شخصی ( شبیه یک سرویس تاکسی خودکار)
حمل و نقل لوله ای
حمل و نقل ریلی ([Only Registered Users Can See Links])
حمل و نقل دریایی
حمل و نقل فضایی
حمل و نقل در سایر سیاره ها
حمل و نقل پیشنهاد شده برای آینده ...............
مطالب مرتبط در این زمینه
شهرسازی واژهٔ معادل رشته Municipal Engineering در انگلستان است که در
سیستم دانشگاهی ایران در ردهٔ مهندسی طبقه‌بندی شده است اما معمولاً در
دانشکدهٔ هنر و معماری ارائه می‌گردد. تاریخچهٔ ساخت و کاربرد این واژه در
فارسی برمی گردد به حضور کارشناسان آلمانی در ایران در دههٔ بیست خورشیدی
که در برابر واژهٔ آلمانی Städtebau با همین مفهوم مشابه ساخت و ساز شهر
قرار داده شد. شهرسازی در یک تعریف عام عبارتست از مداخله و تنظیم فضا و
فعالیت به منظور بهبود کیفیت زندگی ساکنان. در کتب درسی دانشگاهی آمده است
که مجموعهٔ روش‌ها و تدابیر ارزشمند و مفیدی که متخصصین امور شهری به
وسیلهٔ آن شهرها را بهتر می‌سازند، به شهرسازی یا علم تنسیق شهرها شهرت
دارد.[۱] و یا شهرسازی عبارت است از مطالعهٔ طرح‌ریزی و توسعهٔ شهرها با در
نظر گرفتن احتیاجات اجتماعی و اقتصادی با توجه به حداقل رساندن مشکلات
شهری و پاسخ‌گویی به نیازهای عمومی جمعیت شهری.[۱] واژه شهرسازی به علت
میان رشته‌ای بودن آن، واژه‌ای درست است[۲] زیرا گرایش طراحی شهری نیز در
مقطع فوق لیسانس در ایران ارائه می‌شود که مباحث زیبایی شناسی و منظر شهری
در آن بیشتر از برنامه ریزی شهری به چشم می‌خورد. همچنین در مقطع کارشناسی،
دانشجویان واحدهای درسی مهندسی آب و فاضلاب و مهندسی ترافیک و جامعه‌شناسی
و ... را نیز می گذرانند که این نشان از میان رشته‌ای بودن شهرسازی دارد و
نمی‌توان نام آن را فقط برنامه ریزی شهری گذاشت زیرا در برنامه ریزی شهری
اسکیس و راندو و پرزانته و مباحث زیبایی شناختی کمتر وارد می‌شود و طراحان
شهری بر این مباحث مسلط هستند.
